Historie ludzi. Ludzie w historii

Wykłady prowadzi Michał Makówka – pochodzący ze Stryszowa student Instytutu Historii UJ, popularyzator i pasjonat historii lokalnej, edukator w Dziale Edukacji Zamku Królewskiego na Wawelu oraz w Dworze w Stryszowie. 

Nadrzędnym zadaniem każdego historyka nie jest tworzenie, lecz odtwarzanie biegu dziejów na podstawie zachowanych źródeł historycznych. Często nie zdajemy sobie sprawy z tego, w jak wielu miejscach w Polsce, a nawet w Europie, przechowuje się źródła pozwalające poznać losy naszych przodków i historię naszej miejscowości. Podczas wykładu przyjrzymy się więc zasobom wybranych archiwów, zarówno tych lokalnych, jak i państwowych czy kościelnych oraz pochylimy się nad problemami, z którymi nierzadko musi mierzyć się historyk-regionalista. Dodatkowo będzie to doskonała okazja, by zastanowić się nad własną wiedzą o losach naszych rodzin i poznać sposoby na jej poszerzenie.

W ostatnim czasie historia Stryszowa i okolicy staje się coraz bardziej rozpoznana. Dużo miejsca poświęca się przede wszystkim dokonaniom rodziny Wilkońskich, Gorczyńskich czy Łubieńskich, zapominając tym samym o dawniejszych właścicielach wsi. Tym razem pochylimy się więc nad osiągnięciami oraz zachowanymi do dzisiaj świadectwami działalności Łukowskich i Miczowskich, którzy władali stryszowskim dworem przez większą część XVII wieku. Jednocześnie zastanowimy się, jak funkcjonował Stryszów w czasach, gdy nieopodal Zebrzydowscy fundowali swój kompleks kalwaryjny lub później, gdy Rzeczpospolita zmagała się ze szwedzkim potopem.

Spośród ludzi tworzących miejscową społeczność w ciągu wieków na szczególną uwagę zasługują reprezentanci stanu duchownego – proboszczowie i pomagający im okresowo księża wikarzy. Ponieważ poczet duszpasterzy stryszowskich obejmuje długą listę kapłanów, skupimy się na biografiach wybranych plebanów z XVIII wieku. Wśród nich nie może zabraknąć ks. Błażeja Karpińskiego – kanonika kolegiaty Wszystkich Świętych w Krakowie i budowniczego drewnianego kościółka w Zakrzowie, ks. Józefa Dembińskiego – doktora obojga praw, zamordowanego przez chłopów z Marcówki w 1772 roku, czy ks. Franciszka Kolendowicza – doktora filozofii i wykładowcy Uniwersytetu Krakowskiego.

 

Kontynuując poznawanie losów i osiągnięć stryszowskich plebanów, przeniesiemy się tym razem do XIX i na początek XX wieku, by przypomnieć postaci m.in.: ks. Kazimierza Jachimowskiego pełniącego swoją posługę duszpasterską w czasie znacznej rozbudowy kościoła parafialnego czy urzędującego w Stryszowie przez blisko pół wieku ks. Ludwika Andrusikiewicza, który jako pierwszy proboszcz stryszowski zdecydował się przejść na emeryturę. Na szczególną uwagę zasługuje także nietuzinkowa postać ks. Jana Figwera – dobrego gospodarza i katechety słynącego jednak z dość ciętego języka, rygoru i zamiłowania do porządku.

Choć mogłoby się wydawać, że XIX-wieczni właściciele Stryszowa i Dąbrówki, Gorczyńscy z Górki, mają mało wspólnego z nazwiskami powszechnie znanymi z historii Polski, to w rzeczywistości poprzez więzy pokrewieństwa, powinowactwa czy bliską znajomość można ich połączyć z takimi osobami jak gen. Józef Haller, Cyprian Kamil Norwid czy mjr Henryk Dobrzański. Poznając więc genealogię Gorczyńskich, zastanowimy się także nad wkładem w postęp cywilizacyjny miejscowej społeczności przedstawicieli trzech pokoleń tej rodziny: Józefa Kalasantego, Juliana i Rozalii.

29 października 2023
wykład z okazji 160. rocznicy wybuchu powstania styczniowego

Dokładnie 160 lat temu, w październiku 1863 roku, dyktatorem powstania styczniowego został Romuald Traugutt – jedna z najbardziej rozpoznawalnych postaci z okresu tego zrywu narodowego. W 57. rocznicę jego stracenia na stokach Cytadeli Warszawskiej, dziesięciu weteranów z rąk marszałka Piłsudzkiego  zostało odznaczonych Orderem Virtutti Militari, co doskonale obrazuje wielką cześć, jaką darzono nadal żyjących powstańców. Podczas wykładu zastanowimy się nad pozycją i rolą weteranów powstania styczniowego w społeczeństwie międzywojennej Polski.